فصل به فصل، آیه به آیه، استفاده آسان و همیشه رایگان!
رومیان باب ۱۵ – زندگی با برکتدادن به برادر و خواهر شما
پرشدن از حیات مسیحی
۱. آیات (۱-۲) پرشدن از توجه و مراقبت دیگران
ما که قوی هستیم، باید ناتوانیهای ضعیفان را متحمل شویم و در پی خشنودی خویش نباشیم. هر یک از ما باید همسایۀ خود را خشنود سازد، در آنچه برای او نیکو باشد و باعث بنایش شود.
الف. ما که قوی هستیم، باید ناتوانیهای ضعیفان را متحمل شویم و در پی خشنودی خویش نباشیم: اگر شما خودتان را در مقایسه با برادر یا خواهر مسیحی خود قویتر میدانید، از قدرت خود برای خدمت به برادران و خواهران مسیحی خود به جای استفاده فقط برای خودتان بهره ببرید.
یک) متحمل شویم: اینجا منظور واقعاً تحمل نیست، اما تحملکردن برادر ضعیفتر، یعنی حمایت از او با قدرت برتر خود است.
دو) این جمله مخالف رویۀ دورۀ کنونی است که به مردم القا میکنند تا «سعی کنند شماره یک باشند» و کسانی را که بهخاطر زندگی دیگران فداکاری میکنند را ناامید کنند. با اینحال، اشارۀ غیر قابل انکار پولس راه شادی واقعی و رضایت در زندگی را نشان میدهد، چشم از خودتان بردارید، شروع به ساخت دیگران کنید و آن وقت خودتان ساخته خواهید شد.
ب. همسایۀ خود را خشنود سازد: این یک درخواست ساده و درعینحال، چالشبرانگیز برای اولویتدادن به همسایه است. پولس بعدها در فیلیپیان ۳:۲-۴ همین را نوشت: «هیچ کاری را از سَرِ جاهطلبی یا تکبّر نکنید، بلکه با فروتنی دیگران را از خود بهتر بدانید. هیچیک از شما تنها به فکر خود نباشد، بلکه به دیگران نیز بیندیشد.»
یک) این به این معنا نیست که کلیسا توسط ضعیفهای هوسباز مدیریت میشود. «حقیقتاً نگران شخصی ضعیفبودن، بدان معناست که تلاش کنیم آنها را از تردید غیرمنطقیشان بیرون آوریم تا تقویت گشته و قوی شوند.» (موریس)
ج. باید همسایۀ خود را خشنود سازد، در آنچه برای او نیکو باشد: این جمله نشان میدهد که منظور پولس به دنبال رضایت انسانی نیست. چنین فردی ممکن است بخواهد همسایهاش را خشنود کند، اما نه برای نیکوبودن همسایهاش.
د. باعث بنایش شود: در اغلب موارد، مسیحیان تخریب یکدیگر را راحتتر از کمک به بنای یکدیگر مییابند؛ این یک استراتژی کلاسیک شیطان در برابر کلیسا است که باید مقابل آن مقاومت کرد.
۲. آیات (۳-۴) پر است از نمونههای عیسی، کسی که دیگران را همیشه در اولویت قرار میداد.
زیرا مسیح نیز در پی خشنودی خود نبود، چنانکه نوشته شده است: «توهینهای اهانتکنندگانِ تو بر من فرو افتاده.» زیرا آنچه در گذشته نوشته شده است، برای تعلیم ما بوده تا با پایداری و آن دلگرمی که کتب مقدّس میبخشد، امید داشته باشیم.
الف. مسیح نیز در پی خشنودی خود نبود: عیسی بهترین مثال برای کسی است که به خشنودی خودش توجه نکرد، بلکه دیگران را در اولویت قرار داد. پولس از این ایده در فیلیپیان ۵:۲-۱۱ استفاده کرد: «هیچکاری را از سَرِ جاهطلبی یا تکبّر نکنید، بلکه با فروتنی دیگران را از خود بهتر بدانید. هیچیک از شما تنها به فکر خود نباشد، بلکه به دیگران نیز بیندیشد.»
ب. چنانکه نوشته شده است: در حالیکه عیسی بهخاطر جلال خدا آزار دید و رنج کشید، آنچه را که از کلام خدا نوشته شده بود، محقق کرد. عیسی مسیح بهعنوان نمونه به ما نشان داد که در اکثر موارد ما به سرعت از خودمان دفاع میکنیم، بهجای اینکه اجازه دهیم خدا از ما دفاع کند. عیسی نشان داد که چگونه پدر بهخوبی قادر به دفاع از ما است.
ج. توهینهای اهانتکنندگانِ تو بر من فرو افتاده: فرمان خدا به عیسی از مزمور ۷:۶۹ گرفته شده که برای ما نیز کاربرد دارد. به خاطر تعلیم ما نوشته شد تا ما دلگرم شویم و بدانیم، حتی در شرایط سخت، آنچه درست است را انجام خواهیم داد.
یک) هنگامی که ما بهدرستی به اهانت مردم دنیا بهخاطر عیسی مسیح پاسخ میدهیم، آنها را بسیار آزار میدهد. این باعث میشود آنها بدانند که هیچکاری نمیتوانند بر علیه فرزند خدا که واقعاً پیرو عیسی است، انجام دهند.
۳. آیات (۵-۶) دعایی برای تحقق این نگرش در رومیان.
اینک خدای بخشندۀ پایداری و دلگرمی به شما عطا کند که در انطباق با مسیحْ عیسی با یکدیگر همفکر باشید، تا یکدل و یکزبان، خدا یعنی پدر خداوند ما عیسی مسیح را تمجید کنید.
الف. به شما عطا کند: این واقعیت که پولس این کلمات را در قالب دعا قرار میدهد، نشان میدهد که او میداند این کاری است که روحالقدس باید در درون ما انجام دهد.
ب. خدای پایداری: خدای ما، خدای صبر است. ما اغلب عجله داریم و خدا اغلب به نظر میرسد بیش از حد آهسته برای ما کار میکند. اغلب به نظر میرسد کار خدا به تأخیر افتاده است، اما آنها همیشه برآورده میشوند. تأخیرهای خدا، انکار او نیست و او در هر تأخیری، هدفی دوستداشتنی دارد.
یک) ما صبر خدا نسبت به قومش را دوست داریم، ما نیاز داریم که او با ما صبور باشد! با اینحال، اغلب از صبر در برنامۀ خدا نگرانیم، و فکر میکنیم او باید عجله کند. با این وجود، خدا هم در مقابل قومش و هم در اجرای نقشهاش صبور است.
ج. تمجید کنید: هدف اين است خدا یعنی پدر خداوند ما عیسی مسیح را تمجید کنید. ما این هدف را با یکدل و یکزبان، با وحدت در تفکر و گفتار خود به انجام میرسانیم.
۴. آیات (۷-۱۳) پر از عشق به دیگران و شادی و صلح توسط روحالقدس.
پس همانگونه که مسیح شما را پذیرفت، شما نیز یکدیگر را بپذیرید تا خدا جلال یابد. زیرا به شما میگویم که مسیح برای نشاندادن امانت خدا، خدمتگزار یهودیان شد تا بر وعدههایی که به پدران داده شده بود، مُهر تأیید زند، و تا قومهای غیریهود، خدا را به سبب رحمتش تمجید کنند. چنانکه نوشته شده است: «از این رو، تو را در میان قومها اقرار خواهم کرد، و در وصف نام تو خواهم سرایید.» باز میگوید: «ای قومها با قوم او شادمان باشید!» و نیز میگوید: «ای همۀ قومها، خداوند را بستایید! باشد که تمامی ملتها، تمجیدش کنند!» و اِشعیا نیز میگوید: «ریشۀ یَسا پدیدار خواهد شد، هم او که برای حکمرانی بر قومها بر خواهد خاست؛ به اوست که قومها امید خواهند بست.» اینک خدای امید، شما را از کمال شادی و آرامش در ایمان آکنده سازد تا با قدرت روحالقدس، سرشار از امید باشید.
الف. شما نیز یکدیگر را بپذیرید: به جای پرداختن به این مسائل بحثبرانگیز که باعث جدایی مسیحیان میشود (بهخصوص تقسیمبندی بین یهودی و غیریهودی)، ما باید یکدیگر را بپذیریم درست همانطور که مسیح ما را پذیرفت، از نظر فیض خالص و درعینحال تحمل ضعفهای ما.
یک) اسپرجن دربارۀ همانگونه که مسیح شما را پذیرفت چنین گفت: «مسیح ما را نپذیرفت، زیرا ما کامل بودیم، زیرا او هیچ عیبی در ما نمیدید، یا به این دلیل که امیدوار بود از طریق ما چیزی به دست بیاورد. البته که، نه! بلکه در مُدارای محبتآمیزش خطاهای ما را مخفی کرد و در ما به دنبال خوبی گشت. او ما را با تمام وجودش پذیرفت؛ پس به همین ترتیب، و با همین هدف، بیایید ما نیز یکدیگر را بپذیریم.»
ب. چنانکه نوشته شده است: پولس به نقل از مجموعهای از نوشتههای عهدعتیق پرداخت که نشان میدهد خدا میخواهد غیریهودیان، او را ستایش کنند. یهودیان و غیریهودیان به جای بحث بر سر مسائل مورد شک باید در عیسی بر سر زمینۀ مشترک دعا متحد شوند.
یک) من تو را در میان غیریهودیان اقرار خواهم کرد: نقل قول از مزمور ۱۸ نشان میدهد که عیسی همراه غیریهودیان خدا را ستایش میکرد.
ج. اینک خدای امید، شما را از کمال شادی و آرامش در ایمان آکنده سازد: بهپایانبردن این قسمت با دعا و برکت، مناسب است. همانطور که خدا ما را از کمال شادی و آرامش در ایمان آکنده میکند، ما مجهز میشویم تا در این پیوند مشترکی که خدا ما را دعوت میکند، زندگی کنیم.
خدمت پولس در میان غیریهودیان
۱. آیات (۱۴-۱۶) دلیل پولس برای نوشتن این نامه
ای برادران، من خودْ این اطمینان را دارم که شما خود از نیکویی مملو، و از معرفت کامل برخوردارید و به پندگفتن به یکدیگر نیز توانایید. با وجود این، جسارت کرده، در باب موضوعاتی چند به شما نوشتم، تا آنها را یادآورتان گردم، زیرا خدا این فیض را به من بخشیده است که خدمتگزار مسیحْ عیسی برای غیریهودیان باشم و خدمتِ کهانتِ اعلامِ انجیلِ خدا را به انجام رسانم، تا غیریهودیان هدیهای مقبول به درگاه خدا باشند که توسط روحالقدس تقدیس شده است.
الف. به پندگفتن به یکدیگر نیز توانایید: پولس این نامه را ننوشت، زیرا احساس میکرد مسیحیان رومی نمیتوانند مسیر درستِ موردِنظرِ خدا را تشخیص دهند یا نمیتوانند به یکدیگر پند دهند. بلکه نوشت تا به آنها یادآوری کند و آنها را تشویق کند که کاری را که میدانستند درست است، انجام دهند.
ب. که خدمتگزار مسیحْ عیسی برای غیریهودیان باشم: این با دعوتِ پولس برای خدمتگزار مسیحْ عیسی برای غیریهودیان، همخوانی دارد. او در تحقق این دعوت نه تنها انجیلِ نجات را موعظه کرد، بلکه به ایمانداران راهنمایی کرد که چگونه در برابر خدا زندگی کنند.
ج. تا غیریهودیان هدیهای مقبول به درگاه خدا باشند: هنگامی که غیریهودیان با جلالدادن به خدا زندگی میکنند، آنگاه هدیهای مقبول به درگاه خدا میباشند، که توسط روحالقدس تقدیس شده است -ضرورت چنین هدیهای، نوشتۀ پولس را لازم میسازد.
د. غیریهودیان هدیهای مقبول: رومیان ۱۶:۱۵ مملو از زبان کهانتی است. پولس میگوید او بهعنوان یک «کاهن خدمتگزار» عیسی مسیح عمل میکند تا انجیل را بهعنوان «خدمت کهانتی» ارائه دهد تا غیریهودیانِ مسیحی، هدیهای مقبول برای خدا باشند.
یک) «هنگامی که او خدمت خود را بهعنوان خدمتگزار انجیلِ خدا تعریف کرد، پولس رسول از کلمهای استفاده کرد که هیچجای دیگری در عهدجدید استفاده نشده است و به معنی «مانند کاهن عملکردن» است. پس خدمت انجیل از الگوی خدمت کهانتی گرفته میشود.» (موری)
۲. آیات (۱۷-۱۹) پولس به کاری که خدا از طریق او انجام داد، فخر میکند.
پس در مسیحْ عیسی به خدمت خود به خدا افتخار میکنم. زیرا به خود اجازه نمیدهم از چیزی سخن بگویم، جز آنچه مسیح برای اطاعت غیریهودیان از طریق من به انجام رسانیده است، چه بهوسیلۀ سخنان و چه از طریق کارهایم. او این را به نیروی آیات و معجزات، یعنی به نیروی روح خدا انجام داده است، آنگونه که از اورشلیم تا ایلیریکوم دور زده، به انجیل مسیح به کمال، بشارت دادم.
الف. در مسیحْ عیسی به خدمت خود به خدا افتخار میکنم: همانطور که او دعوتِ خود را بهعنوان خدمتگزار عیسی مسیح برای غیریهودیان میبیند، پولس میتواند به خدمت خود به خدا افتخار کند که او چنین دعوتی را دریافت کرده است، صحبت از کارهایی است که خدا از طریق او انجام داد تا نجات را برای غیریهودیان به ارمغان آورد.
یک) «پولس تنها در آنچه مسیح از طریق او انجام داده است، جلال خواهد یافت. او مطمئن است که مسیح کارهای بزرگی را از طریق او انجام داده است و خوشحال است که میتواند توجه را به آن کارها جلب کند. اما او در تلاش برای توجه به خودش نیست. این کاری است که مسیح انجام داده است و او مهم است.» (موریس)
ب. مسیح برای اطاعت غیریهودیان از طریق من به انجام رسانیده است، چه بهوسیلۀ سخنان و چه از طریق کارهایم: خدا بهوسیلۀ نیروی آیات و معجزات، یعنی به نیروی روح خدا به کمک پولس آمد تا او انجیل مسیح را هر جا که میرفت -از اورشلیم تا ایلیریکوم- بشارت دهد.
یک) به انجیل مسیح به کمال، بشارت دادم: ما حس میکنیم که پولس موعظۀ « تنها» را در نظر داشت، بدون اینکه کار فعال و گاهی معجزهآسای روحالقدس مشهود باشد، که کمتر از بشارت کامل است.
ج. آنگونه که از اورشلیم تا ایلیریکوم دور زده، به انجیل مسیح به کمال، بشارت دادم: ایلیریکوم، یوگسلاوی و آلبانی امروزی است. این بدان معنی است که خدمت پولس از ایلیریکوم در غرب تا اورشلیم در شرق گسترش یافت.
د. خدا.. مسیح … روحالقدس: پولس بهراحتی به هر یک از اعضای تثلیث در آیات ۱۹-۱۶:۱۵ اشاره میکند. پولس بدون شناخت این سه شخص نمیتواند در مورد خدا صحبت کند.
۳. آیات (۲۰-۲۱) علاقۀ پولس به تعلیم انجیل در مکانهای جدید.
آرزویم همواره این بوده است که در جایی بشارت دهم که مسیح شناخته نشده، تا بر بنیادی که دیگری نهاده است، بنا نگذاشته باشم، بلکه چنانکه نوشته شده است: «آنان که از او بیخبر بودند، خواهند دید و کسانی که نشنیده بودند، درک خواهند کرد.»
الف. جایی بشارت دهم که مسیح شناخته نشده: پولس نمیخواست بر بنیادی که دیگری بنا نهاده است، بنا بسازد؛ بلکه او میخواست برای خداوند کار پیشگام انجام دهد، نه به این دلیل که تکمیل کار فرد دیگری اشتباه یا بد بود، بلکه به این دلیل که در ورای مرزها، کارهای زیادی برای انجامدادن وجود داشت.
ب. چنانکه نوشته شده است: پولس قلب پیشگام خود را مطیع کتابمقدس میدید و متونی را که از عهدعتیق نقل میکند را محقق میکرد.
علاقۀ پولس برای رفتن به روم
۱. آیات (۲۲-۲۴) چرا پولس هنوز مسیحیان روم را ملاقات نکرده است.
به همین سبب، بارها از آمدن نزد شما بازداشته شدهام. امّا اکنون که در این مناطق، دیگر جایی برای کار من باقی نمانده، و از آنجا که سالهاست مشتاق آمدن نزد شما هستم، امید دارم سر راهم به اسپانیا، به دیدار شما بیایم تا پس از آنکه چندی از مصاحبت شما بهرهمند شدم، مرا در سفر به آنجا یاری دهید.
الف. بارها از آمدن نزد شما بازداشته شدهام: او تمایل زیادی به دیدن آنها داشت، ولی این بازداشتها دلیل تأخیر این مسئله بود.
ب. امید دارم سر راهم به اسپانیا، به دیدار شما بیایم: بنابراین پولس انتظار دارد که در سفر آینده به اسپانیا به دیدار رومیان خواهد رفت و در آنجا پولس انجیل را به آنها موعظه خواهد داد. با توقف در روم در مسیر، پولس پیشبینی میکند که او میتواند از حمایت رومیها بهره ببرد و با یاری آنها در مناطق دورتر نیز به تعلیم انجیل بپردازد.
یک) پولس احتمالاً میخواست روم، پایگاه عملیاتی او برای بخش غربی امپراتوری باشد، همانگونه که انتاکیه پایگاه او برای بخش شرقی بود.
ج. امید دارم سر راهم به اسپانیا، به دیدار شما بیایم: پولس اين نقشهها را داشت با اینحال همه چیز بر طبق برنامههای او پیش نرفت. او به روم رفت، اما نه بهعنوان مُبشر در راه خود به سمت اسپانیا. او بهعنوان زندانی در انتظار محاکمه در مقابل قیصر به روم رفت و در آنجا انجیل را به شکل دیگری تعلیم داد.
یک) خدا مرزهای غیرمنتظرهای برای انجیل در زندگی پولس داشت و به او دسترسی غیرمنتظرهای برای موعظه به خود امپراتور روم میداد.
دو) پس از آزادی از زندان روم در پایان کتاب اعمال رسولان، دلیلی داریم که باور کنیم پولس در واقع به اسپانیا رفته و انجیل را در آنجا تعلیم داده است.
۲. آیات (۲۵-۲۹) برنامۀ فعلی پولس
در حال حاضر آهنگِ اورشلیم دارم تا مقدسین را در آنجا خدمت کنم، زیرا کلیساهای مقدونیه و اَخائیه را پسند آمد که برای تنگدستانِ مقدسینِ اورشلیم کمک مالی بفرستند. آنها خود به انجام این کار رغبت داشتند؛ و در واقع مدیون آنها نیز بودند، زیرا اگر غیریهودیان در برکات روحانی یهودیان شریک شدند، آنها نیز به نوبۀ خود این دِین را به یهودیان دارند که با دارایی مادی خود، ایشان را خدمت کنند. بنابراین، چون این کار را به انجام رسانم و مطمئن شوم که آنان این ثمره را دریافت کردهاند، با گذر از نزد شما، رهسپار اسپانیا خواهم شد. میدانم که وقتی نزد شما بیایم، با برکت کامل مسیح خواهم آمد.
الف. در حال حاضر آهنگِ اورشلیم دارم تا مقدسین را در آنجا خدمت کنم: پولس فکر میکرد که در راه اورشلیم، در قرنتس توقف خواهد کرد تا کمک مالیِ مسیحیان در مقدونیه و اخائیه را تحویل دهد (اعمال ۱:۲۰-۳).
ب. زیرا اگر غیریهودیان در برکات روحانی یهودیان شریک شدند، آنها نیز به نوبۀ خود این دِین را به یهودیان دارند که با دارایی مادی خود، ایشان را خدمت کنند: ملاحظۀ پولس بجا بود: مسیحیان غیریهودی امپراتوری وسیع روم برکات روحانی زیادی از جامعۀ مسیحیان یهودی در اورشلیم دریافت کرده بودند، درست این بود که به مسیحیان اورشلیم نیازمند کمک کنند.
ج. رهسپار اسپانیا خواهم شد: پولس در واقع، پس از اتمام کارش در اورشلیم به روم میرود، اما نه به طریقی که او برنامهریزی کرده بود!
۳- آیات (۳۰-۳۳) درخواست پولس برای دعا
ای برادران، بهخاطر خداوند ما عیسی مسیح و محبت روح، از شما استدعا دارم که برای من به درگاه خدا دعا کنید، و با این کار در مجاهدۀ من شریک باشید. دعا کنید از گزند بیایمانانِ یهودیه جان سالم به در برم و خدمتم در اورشلیم نزد مقدسینِ آنجا پذیرفته آید. آنگاه به خواست خدا میتوانم با شادی نزد شما بیایم تا در کنار شما تجدیدقوا کنم. خدای صلح و سلامت همراه همگی شما باشد. آمین.
الف. دعا کنید از گزند بیایمانانِ یهودیه جان سالم به در برم و خدمتم در اورشلیم نزد مقدسینِ آنجا پذیرفته آید: او حس کرده بود که خطری در اورشلیم انتظار او را میکشد (چندینبار در اعمال ۲۲:۲۰-۲۳ و اعمال ۱۰:۲۱-۱۴ این هشدار ثبت شده است)، پولس میدانست که او به دعاهای قوم خدا برای گذر از این سختیهای وعده داده شده نیاز دارد.
یک) دعا کنید: ایده این است که پولس میخواهد رومیها از طریق دعاهایشان با او در خدمت شریک شوند. کتابمقدس جدید انگلیسیThe New English) Bible) این جمله را اینگونه ترجمه میکند: «در مبارزه همراه من باشید.» کتابمقدس زنده (The Living Bible) این جمله را اینگونه ترجمه کرده است: «به من در مبارزهام بپیوندید با دعا نزد خدا برای من.»
دو) کشیشها به دعای اعضا نیاز دارند. مانند پولس، من از شما میخواهم که در دعاهای خود کشیشها را فراموش نکنید. ما به دعاهای شما نیاز داریم و خدا را بهخاطر آنها شکر میکنیم. کشیشها با قدرت روحالقدس بهوسیلۀ حمایت اعضای کلیسای خود موفق میشوند.» (اسمیت)
سه) کلمۀ یونانی باستان ترجمه شده به معنی با هم دعا کنیم، «sunagonizomai» است، معنی واقعی این کلمه در اصل، «عذابکشیدن با هم» است. اینجا تنها جایی است که در آن از این کلمۀ خاص استفاده میشود.
چهار) با این حال، از همین ریشۀ کلمه برای عذاب در دعای عیسی در باغ جتسیمانی استفاده میشود، زمانی که عیسی از شاگردانش خواست تا در دعا با او بایستند. آنها در آن لحظۀ بحرانی شکست خوردند و عیسی را ترک کردند تا تنها مبارزه کند. ما نباید خادمان و رهبرانمان را تنها بگذاریم تا مبارزه کنند. «این ما را به یاد کَری میاندازد، که هنگام رفتن به هند میگوید: «به گودالی میروم، ولی برادر فوولِر و مابقی باید طناب را نگه دارند. میتوانیم از این درخواست چشمپوشی کنیم؟ چشمپوشی از آن خیانت نخواهد بود؟» (اسپرجن)
پنج) آیا شما را شگفتزده میکند که مردی آنقدر غنی از فیض، مانند پولس باید از مقدسین ناشناس درخواست دعا کند؟ لازم نیست تعجب کنید؛ چرا که این قانون است که افراد بزرگ دیگران را نیز بزرگ میدانند. هر چقدر که یک نفر در فیض رشد میکند، وابستگی خود را به خدا احساس میکند و به معنای خاصی وابستگی خود به قوم خدا.» (اسپرجن)
ب. از گزند بیایمانانِ یهودیه جان سالم به در برم: پولس میدانست خطری که او را در اورشلیم از سمت کسانی که ایمان نداشتند، تهدید میکرد. این اتفاق افتاد، همانطور که در اعمال ۲۷:۲۱-۲۸ و ۲۲:۲۲ نشان داده شد.
ج. خدمتم در اورشلیم نزد مقدسینِ آنجا پذیرفته آید: پولس میدانست که کلیسا در اورشلیم بسیار محافظهکار است و گاهی مردانی مانند پولس را بدعتگزاران خطرناک میدانستند؛ به همین دلیل، او از رومیان میخواهد که دعا کنند که خدمت او در اورشلیم نزد مقدسینِ آنجا پذیرفته آید.
د. با شادی نزد شما بیایم: دعاهای پولس و رومیها مستجاب شد، هر چند نه به شیوهای که انتظار داشتند. اعمال ۱۵:۲۸ توصیف «ورود پیروزمندانۀ» پولس به روم است، بهطوریکه او با شادی نزد آنها آمد -هر چند در غل و زنجیر!
ه. آمین: پولس این نامه را در اینجا به جز سلامهای شخصی رومیان ۱۶ به پایان میرساند.