پیدایش باب ۳۶ – خانواده عیسو 

جدا شدن عیسو از یعقوب

۱. آیات (‏۵-۱) همسران و فرزندان عیسو

این است تاریخچۀ نسل عیسو که همان اِدوم باشد: عیسو زنان خویش را از دختران کنعانیان گرفت: عادَه دختر ایلون حیتّی، و اُهولیبامَه دختر عَنَه، نوۀ صبِعون حِوّی، و بَسِمَه دختر اسماعیل، خواهر نِبایوت. عادَه الیفاز را برای عیسو بزاد و بَسِمَه رِعوئیل را، و اُهولیبامَه یِعوش و یَعلام و قورَح را. اینانند پسران عیسو که برای وی در سرزمین کنعان زاده شدند.

الف. تاریخچۀ نسل عیسو که همان اِدوم باشد: مردم ادوم از نسل عیسو، پسر اسحاق و برادر دوقلوی یعقوب، بودند.

ب. عیسو زنان خود را از دختران کنعانیان گرفت: ابراهیم تصمیم گرفت که اسحاق از میان دختران کنعان زن نگیرد (‏پیدایش ۳۷:۲۴)‏. ازدواج عیسو با زنان کنعانی باعث غم و اندوه زیادی برای اسحاق و ربکا شد (‏پیدایش ۳۴:۲۶-۳۵).

۲. آیات (‏۸-۶) جدایی یعقوب و عیسو.

عیسو زنان و پسران و دختران و همۀ اهل خانۀ خویش را با احشام و همۀ چارپایان و همۀ اموالی که در سرزمین کنعان فراهم آورده بود برگرفت و به سرزمینی دیگر دور از برادرش یعقوب رفت. اموال آنان زیادتر از آن بود که با هم در یک‌جا ساکن شوند، زیرا زمین غربتِ ایشان کفاف گله‌هایشان را نمی‌داد. پس عیسو که اِدوم باشد در کوهستان سِعیر سکونت گزید.

الف. اموال آنان زیادتر از آن بود که با هم در یک‌جا ساکن شوند: فریاد دردناک عیسو بر اسحاق: «پدر، آیا تنها همین یک برکت را داشتی؟» (‏ پیدایش ۳۸:۲۷) ‏بی‌پایه بود. خدا عیسو را به این دلیل برکت عطا کرد که از نسل ابراهیم بود و او را به تنها راهی که واقعاً برایش مهم بود یعنی از نظر مادی، برکت داد.

ب. عیسو که اِدوم باشد در کوهستان سِعیر سکونت گزید: این سرزمین در جنوب و شرق دریای مرده قرار داشت و به نام سرزمین اِدوم مشهور شد.

 نسل عیسو

۱. آیهٔ (‏۹)‏ مردمان ادوم از نسل عیسو بودند.

این است تاریخچۀ نسل عیسو، پدر اِدومیان، در کوهستان سِعیر:

الف. عیسو پدر ادومیان: در حدود ۱۳۰ بار در کتاب‌مقدس به ادوم و ادومیان اشاره شده ‌است. آنها از همسایگان اسرائیل و از اهمیت بالایی برخوردار بودند.

·    هنگامی‌که اسرائیلی‌ها در زمان موسی از بیابان به سرزمین موعود آمدند، «ادومی‌ها» از عبور آنها از سرزمین خود جلوگیری کردند (‏اعداد ۲۱:۲۰)‏. این مایه یأس آن ملت بود (‏اعداد ۴:۲۱).

·    با این‌حال، خدا توجه ویژه‌ای به ادومیان در میان اسرائیل داشت: از اَدومی کراهت مدار، چونکه برادر توست (‏تثنیه ۷:۲۳).

·    در دوران شائول، ادوم مقابل اسرائیل قرار گرفت (‏اول سموئیل ۴۷:۱۴)‏ و داوود سربازخانه‌هایی در آنجا تأسیس کرد (‏دوم سموئیل ۱۴:۸)‏. اما بعدها، در روزگار یورام، پسر اخاب، مستقل از اسرائیل شد (‏دوم پادشاهان ۲۲-۱۶:۸)‏.

·    چندین تن از انبیا از جمله ارمیا (‏ارمیا ۱۷:۴۹-۱۸)‏ و حزقیال (‏حزقیال ۱۲:۲۵-۱۴) بر علیه ادوم ‏صحبت کردند.

·    از زمانی که اسلام خاورمیانه را فتح کرد، این منطقه به جز چند بادیه‌نشین و پایگاه‌های نظامی، اغلب خالی از سکنه بوده ‌است. همان‌طور که عوبدیا پیش‌بینی کرده بود، هیچ‌چیز از آن به وجود نیامده است (‏کل کتاب عوبدیا یک پیشگویی طولانی علیه ادوم را ثبت می‌کند)‏.

ب. اِدومیان، در کوهستان سِعیر: همچنین ادومیان شهر صخره‌ای پترا (در جنوب غربی اردن) یا حداقل مکان اولیه آن را در اختیار داشتند. راه رسیدن به این شهر فقط از طریق تنگه‌ای باریک، صعب‌العبور و پر پیچ‌وخم امکان‌پذیر بود. پترا به قدری از نظر دفاعی موقعیت خوبی داشت که شش نفر به تنهایی می‌توانستند از آن در برابر یک ارتش دفاع کنند.

۲. آیات (‏۴۳-۱۰) ‏نوادگان ادوم و فرماندهان ادومیان.

این است نام‌های پسران عیسو: اِلیفاز پسر عادَه همسر عیسو، و رِعوئیل پسر بَسِمَه همسر عیسو. پسران اِلیفاز، تیمان و اومار و صِفوا و جَعتام و قِناز بودند. اِلیفاز، پسر عیسو، مُتَعِه‌‌ای به نام تِمنَه داشت که عَمالیق را برای اِلیفاز بزاد. اینانند نوه‌های عادَه، همسر عیسو. پسران رِعوئیل، نَحَت و زارَح و شَمَّه و مِزَّه بودند. اینانند نوه‌های بَسِمَه، همسر عیسو. اینانند پسران اُهولیبامَه، همسر عیسو، که دختر عَنَه و نوۀ صبِعون بود: او یِعوش و یَعلام و قورَح را برای عیسو بزاد. اینانند سران طایفه‌های بنی‌عیسو: اینانند پسران اِلیفاز نخست‌زادۀ عیسو که از سران طوایف بودند: تیمان و اومار و صِفوا و قِناز وقورَح و جَعتام و عَمالیق. اینان سران طایفه‌های اِلیفاز در سرزمین اِدوم و نوه‌های عادَه بودند. اینانند پسران رِعوئیل پسر عیسو که از سران طوایف بودند: نَحَت و زارَح و شَمَّه و مِزَّه. اینان سران طایفه‌های رِعوئیل در سرزمین اِدوم و نوه‌های بَسِمَه همسر عیسو بودند. اینانند پسران اُهولیبامَه همسر عیسو که از سران طوایف بودند: یِعوش و یَعلام و قورَح. اینان سران طایفه‌های اُهولیبامَه، همسر عیسو بودند که دختر عَنَه بود. اینان پسران عیسو بودند که اِدوم باشد، و اینان سران طوایف ایشان بودند.

سران طوایف حوری

اینانند پسران سِعیر حوری که در همان سرزمین می‌زیستند: لوطان و شوبال و صِبِعون و عَنَه، دیشون و ایصِر و دیشان. اینانند نسل سِعیر، که از سران طوایف حوری در سرزمین اِدوم بودند: پسران لوطان: حوری و هیمام. تِمنَه خواهر لوطان بود. پسران شوبال: عَلوان و مَنَحَت و عیبال و شِفو و اونام. پسران صِبِعون: ایَه و عَنَه. این همان عَنَه است که به‌هنگام چراندن الاغانِ پدرش صِبِعون، چشمه‌های آب گرم را در صحرا یافت. فرزندان عَنَه: دیشون و اُهولیبامَه دختر عَنَه. پسران دیشون: حِمدان و اِشبان و یِتران و کِران. پسران ایصِر: بِلهان و زَعَوان و عَقان. پسران دیشان: عوص و اَران. اینان بودند سران طوایف حوری: لوطان و شوبال و صِبِعون و عَنَه  و دیشون و ایصِر و دیشان. اینان بودند سران طوایف حوری بر حسب سرطایفگی‌شان در سرزمین سِعیر.

پادشاهان ادوم

 و اینانند پادشاهانی که در سرزمین اِدوم سلطنت می‌کردند، پیش از آنکه پادشاهی بر بنی‌اسرائیل سلطنت کند: بالَع پسر بِغور در اِدوم سلطنت کرد. شهر او دینهابَه نام داشت. پس از مرگ بالَع، یوباب پسر زارح از بُصرَه بر تخت او نشست. پس از مرگ یوباب، حوشام از سرزمین تیمانی‌ها بر تخت او نشست. پس از مرگ حوشام، هَداد پسر بِداد، که مِدیان را در دشت موآب شکست داد، بر تخت وی نشست. شهر او عَویت نام داشت. پس از مرگ هَداد، سَملَه از مَسریقَه بر تخت او نشست. پس از مرگ سَمَله، شائول از رِحوبوت، که بر کنار رودخانه واقع بود، بر تخت او نشست. پس از مرگ شائول، بَعَل‌حانان پسر عَکبور بر تخت او نشست. پس از مرگ بَعَل‌حانان پسر عَکبور، هَدار بر تخت او نشست. شهر او فاعو نام داشت و همسرش مِهیطَب‌ئیل دختر مَطرِد، و مَطرِد دختر می‌ذاهَب بود. اینانند سران طایفه‌های عیسو بنا بر طایفه، مکان سکونت و نام‌هایشان: تِمناع و عَلوَه و یِتیت و اُهولیبامَه و ایلَه و فینون و قِناز و تیمان و مِبصار و مَجدی‌ئیل و عیرام. اینان سران طوایف اِدوم بودند بنا بر مکان سکونتشان در سرزمینی که تصرف کرده بودند. و این بود عیسو پدر اِدومیان.

الف. این است نام‌های پسران عیسو: زمانی که پادشاهان و فرمانده‌های نسل عیسو را می‌بینیم، به وضوح می‌بینیم که منظور خدا از گفتن جمله: «ولی من یعقوب را دوست داشتم، اما از عیسو نفرت کردم» (کتاب ملاکی ۲:۱-۳ و رومیان ۱۳:۹) چه بوده است. اینکه عیسو مرد مبارکی بوده است را نمی‌توان کتمان کرد، اما به‌دلیل انتخاب کردن روشی برای به ارث بردن عهدی که خدا با ابراهیم بسته بود، منفور و طرد شد.

یک) «اگر خدا کسانی که منتخب نشده‌اند را به این مقدار عظیم برکت می‌دهد، عظمت نعمت او برای برگزیدگان چه مقدار خواهد بود؟ اگر مردم غیرروحانی چنین فیضی را صرفاً به صورت مشترک تجربه کنند، فیض خاص تولد تازه تا چه حد باید عظیم باشد!» (بویس)

ب. عَمالیق را برای اِلیفاز بزاد: در میان این لیست نام «عمالیق» قابل‌توجه است. از نسل او عمالقیان به وجود آمدند، آنها دشمنان قابل توجه اسرائیل بودند (‏خروج ۸:۱۷-۱۶؛ تثنیه ۱۷:۲۵-۱۹؛ اول سموئیل ۱:۱۵-۸).

یک) علاوه بر این، نام‌های فرزندان عیسو نشان‌دهنده دلی خدادوست نیست.

·    دیشون (‏پیدایش ۲۱:۳۶) ‏به‌معنی غزال (آهوی کوهی) است.

·    علوان (‏پیدایش ۲۳:۳۶)‏ به‌معنی بدجنس است.

·    یتران (‏ پیدایش ۲۶:۳۶) به‌معنی سود است.

·    اران (‏پیدایش ۲۸:۳۶)‏ به‌معنی بزکوهی است.

·    بعل حانان (‏پیدایش ۳۸:۳۶)‏ نام او خدای دروغین بعل را مورد پذیرش قرار می‌داد.

دو. یوباب پسر زارح: بسیاری گمان کرده‌اند که یوباب همان ایوب است که رنج‌ها و صبر و شکیبایی او بسیار جالب توجه بود؛ و الیفاز…همان کسی بود که در کتاب ایوب یکی از دوستان او بود: اما مدرک درستی برای اثبات این موضوع وجود ندارد و دلایل بسیاری علیه آن هست (‏کلارک)‏.